Уур амьсгалын өөрчлөлт ба Тогтвортой байдал

Уур амьсгалын өөрчлөлт, тогтвортой хөгжлийн сорилтуудыг шийдвэрлэх бидний арга барилын гол тулгуур нь уур амьсгалын өөрчлөлтөд тэсвэртэй хөгжил (Climate-resilient development)-ийн аспектийг бүх салбарын судалгаа, ХШҮ-ний төслүүдэд харгалзах явдал юм. Уг ойлголт нь уур амьсгалын өөрчлөлтөд дасан зохицох (adaptation), сааруулах (mitigation) арга замуудыг хослуулсан чиг хандлага бөгөөд эдгээр асуудлыг бүх л салбарын бодлого төлөвлөлт, шийдвэр гаргалт, хөрөнгө оруулалтын үйл явцад харгалзсанаар бид уур амьсгалын өөрчлөлтийн эдийн засаг, экосистем, олон нийтэд үзүүлэх нөлөөллийг бууруулж, тэсвэртэй байдлыг бий болгоход өөрсдийн хувь нэмрээ оруулахыг зорьдог.     

Энэ чиглэлд бид Уул уурхай хүнд үйлдвэрийн яам болон Оюу толгой ХХК, Энержи Ресурс зэрэг хувийн хэвшлийн төлөөллүүд, UNDP, GIZ, AMEP олон улсын байгууллагууд, тэдний хэрэгжүүлж буй хөтөлбөрүүд болон их сургуулиуд, мэргэжлийн ассоциаци, холбоо, нийгэмлэгүүдтэй идэвхтэй хамтран ажиллаж байна. 

Уур амьсгалын өөрчлөлт, тогтвортой байдлын чиглэлээр зорилтот төслүүд нь бидний хэрэгжүүлж буй нийт төсөл хөтөлбөрүүдийн 20 гаруй хувийг дангаар эзэлдэг бөгөөд дараах дэд сэдвүүдэд голлон төвлөрч байна: 

Хүрээлэн буй орчин ба байгаль хамгаалал

Монгол орны байгалийн ялгаатай бүс нутгууд, биологийн олон янз байдал нь манай улсын нийгэм, эдийн засаг, соёлын болон хөгжлийн үндэс тул IRIM нь тус салбарт тулгамдаж буй асуудлуудын талаар нотолгоо цуглуулах, түншлэгч талуудын ойлголт, мэдлэгийг нэмэгдүүлэх, байгаль, цаг уурын өөрчлөлтөд өртөж буй иргэд, олон нийтийн аж амьдралд үзүүлж буй нөлөөлөл, дасан зохицох, даван туулах чадавх, тогтолцоог дэмжихэд чиглэсэн судалгаа, үнэлгээний̆ ажлуудыг гүйцэтгэж ирсэн. Тухайлбал, тусгай хамгаалалтай газар нутгийн менежментийн тогтолцоог бэхжүүлэх, орон нутгийн иргэдийн оролцоотой байгаль хамгааллын тогтолцоог нэвтрүүлэхэд чиглэсэн судалгааны ажлууд нь бидний чадавх бүхий гол талбар юм.  
Уур амьсгалын өөрчлөлт

Уур амьсгалын чиглэлээр бид Парисийн хэлэлцээр, Үндэсний тодорхойлсон хувь нэмэр, Үндэсний дасан зохицох төлөвлөгөөний хэрэгжилтэд дэмжлэг үзүүлэх, нотолгоонд суурилсан мэдээллээр талуудыг хангах, мэдээллийн уялдаа холбоо, хамтын ажиллагааг сайжруулахад төвлөрөн ажиллаж байна. 2022 онд бид “Уур амьсгалын өөрчлөлтийн талаарх иргэдийн мэдлэг, хандлага, дадал хэвлэл мэдээллийн хэрэглээний судалгаа”-г үндэсний хэмжээнд зохион байгуулсан бөгөөд уг үр дүнд үндэслэсэн иргэд, олон нийтийн мэдлэг ойлголтыг нэмэгдүүлэх кампанит ажлуудыг Даян Дэлхийн Хөгжлийн Институт үндэсний хэмжээнд зохион байгуулж байна.

Тойрог эдийн засаг ба ногоон хөгжил

Дэлхий нийтээр байгалийн баялгийг үр ашигтай, хаягдал багатайгаар эдийн засгийн эргэлтэд оруулахыг чухалчилж, нөөцөөр бүтээгдэхүүн үйлдвэрлээд, хэрэглээд хаядаг шугаман эдийн засгаас татгалзаж, нөхөн сэргээгдэх тойрог загварыг илүүд үзэж байна. Тойрог эдийн засгийн ойлголт Монголын нөхцөлд харьцангуй шинэ тутам ойлголт бөгөөд тодорхой салбар чиглэлүүдэд уг ойлголтыг бодлого, эрх зүйн баримт бичгийн түвшинд нэвтрүүлэх, турших оролдлогууд идэвхтэй явагдаж байна. Манай байгууллагын хувьд 2022-2025 оны хугацаанд “Аялал жуулчлалын салбарын жижиг дунд бизнес эрхлэгчдийн тойрог эдийн засгийн чиглэлээр чадавхжуулах” төслийг Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яам болон АХБ, Тогтвортой санхүүжилтийн холбоо, Хөгжлийн шийдэл ТББ-тай хамтран хэрэгжүүлж байна. Уг төслийн хүрээнд аялал жуулчлалын салбарт тойрог эдийн засгийн концептийг нэвтрүүлэх замын зураглал (policy roadmap) боловсруулж, ЖДБЭ-ийг чадавхжуулах өргөн хүрээтэй үйл ажиллагааг хэрэгжүүлж байна. 
Ил тод, хариуцлагатай уул уурхай

Орон нутгийн хөгжил, эдийн засагт уул уурхайн оруулж буй хөрөнгө оруулалтыг оновчтой чиглүүлэх, нөгөө талаас уул уурхайн үйл ажиллагаанаас үүдэлтэй орон нутгийн иргэдийн аж байдал, байгаль орчинд үзүүлэх нөлөөллийг тодорхойлох, талуудын байр суурийг нийгэмд эн тэнцүү хүргэхэд чиглэсэн уул уурхай, олборлох салбарын судалгааны ажлууд бидний туршлага бүхий үйл ажиллагааны үндсэн чиглэлийн нэг.